فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامة ایران

Authors

احمد کتابی

abstract

فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان های عامیانه، مَتَل ها، چیستان ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینة تمام نمایِ سنت ها، دانسته ها، باورها، منش ها، و ارزش های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه ها و عللِ موجبة آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بین طبقات و قشرهای مختلف جامعه، از پایین‎ترین مراتب گرفته تا بالاترین مدارج، رواج تام دارد.[i] وسعت و شدت شیوعِ این دو عارضۀ بزرگ اجتماعی، تا حدود زیادی، معرف و نشانۀ شیوعِ روحیات اجتماعی نامطلوبی از قبیل «مسئولیت‎ناپذیری»، «خود منزّه‎بینی»، «واقع‎گریزی»، «فریب‎کاری»، و امثال آن است که غالباً و عمدتاً جنبۀ ناخودآگاه دارند. بدیهی است که این روحیات و عوارضِ بیمارگونه یک‎باره و یک شبه پدید نیامده‎اند و ریشه‎هایی دیرینه و عمیق در تاریخ تحولات اجتماعی جامعة ما دارند؛ هر چند، سرعتِ فوق‎العادۀ شیوع آن ها در سال‎های اخیر، بنفسه، موضوعی شایان تأمل و نگران کننده است.[ii] در این مقاله، تلاش شده است مظاهر و جلوه‎های این دو مفهومِ اساساً روان‎شناختی در فرهنگ عامۀ ایران و نیز در برخی پاره فرهنگ‎های منطقه‎ای و قومی آن، ردیابی و برای هریک شواهد کافی جست‎وجو و ارائه شود. برای این منظور، نخست تعریف و توضیح مختصری از دو مفهوم مزبور ذکر و سپس به اِحصای موارد و شواهد آن ها در فرهنگ عامه پرداخته شده است. [i]. در روان‎شناسی، «فرافکنی» و «توجیه» از جملۀ مکانیسم‎های دفاعی defense mechanisms و عوامل تعدیل کننده و تثبیت کنندۀ خودکار روانی self-stabilizers به شمار می‎روند، مشروط بر این که از حد طبیعی و عادی فراتر نروند و حالتِ نابهنجار، افراطی، و بیمارگونه به خود نگیرند. [ii]. برای درکِ گسترۀ شیوع این دو عارضۀ اجتماعی در جامعۀ کنونی ایران، کافی است فقط طی یک روز، تعداد دفعاتی را که شخصاً مرتکب فرافکنی و یا توجیه شده‎ایم و نیز مواردی را که در گفته‎ها و رفتارهای دیگران، از مردم عادی کوچه و بازار گرفته تا دولت مردان و اصحاب رسانه ها‎ و غیره، شاهد آن ها بوده‎ایم، احصا کنیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) در فرهنگ عامه ایران

فرهنگ عامه اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان های عامیانه، مَتَل ها، چیستان ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینه تمام نمایِ سنت ها، دانسته ها، باورها، منش ها، و ارزش های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه ها و عللِ موجبه آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بین ...

full text

فرافکنی و توجیه (دلیل‌تراشی) در فرهنگ عامة ایران

فرهنگ عامه‌ اعم از امثال، حِکَم، کنایات، استعارات، داستان‌های عامیانه، مَتَل‌ها، چیستان‌ها، و مانند آن انعکاس گویا و آیینة تمام‌نمایِ سنت‌ها، دانسته‌ها، باورها، منش‌ها، و ارزش‌های فرهنگیِ یک جامعه است که از رهگذرِ آن، می‌توان به شناختِ واقعیِ خلقیات و رفتارهای مردم آن جامعه و انگیزه‌ها و عللِ موجبة آن دست یافت. فرافکنی و توجیه (دلیل‌تراشی) از جملۀ ابتلائات بزرگ اجتماعی ماست که در سطحی بسیار گسترده در بی...

full text

بررسی ادبیات پورانه‌ای در دین و فرهنگ عامة هندو

این نوشتار به معرفی بخشی از ادبیات دینی هندویی معروف به ادبیات پورانه­ای می­پردازد که خود حجم قابل توجهی از متون دینی هندو را تشکیل می­دهد. ادبیات پورانه­ای در یک تقسیم­بندی شامل دو بخش اصلی است که هر کدام پورانه­های مختلفی را در بر می­گیرد: 1. مهاپورانه­ها یا پورانه­های بزرگ؛ 2. اوپه پورانه­ها یا پورانه­های کوچک. واژه «پورانه» به معنی «کهن» و «باستان» است و ادعای فرقه­های هندویی بر این است که ...

full text

اشیاء جادویی در فرهنگ عامة ایران و تأثیر آن در نقاشی مکتب سقاخانه*

فرهنگ عامیانه ایران برخاسته از سنت¬ها، آداب و رسوم، باورها و اعتقاداتی است که میراثی به وسعت تاریخ دارد. در میان عناصر متعدد فرهنگ عامیانه، شئ¬باوری (فتیش) حضور گسترده¬ای در زندگی عوام داشته است. این عنصر شامل سنگ¬ها، گیاهان، حیوانات، طلسم¬ها و ادعیه¬ای است که از قدرت جادویی خارق¬العاده¬ای برخوردارند و به عنوان شیئی کاربردی و ثمربخش در زندگی روزمره مردم اهمیت پیدا کرده¬اند. این پژوهش در نظر د...

full text

اشیاء جادویی در فرهنگ عامة ایران و تأثیر آن در نقاشی مکتب سقاخانه*

فرهنگ عامیانه ایران برخاسته از سنت¬ها، آداب و رسوم، باورها و اعتقاداتی است که میراثی به وسعت تاریخ دارد. در میان عناصر متعدد فرهنگ عامیانه، شئ¬باوری (فتیش) حضور گسترده¬ای در زندگی عوام داشته است. این عنصر شامل سنگ¬ها، گیاهان، حیوانات، طلسم¬ها و ادعیه¬ای است که از قدرت جادویی خارق¬العاده¬ای برخوردارند و به عنوان شیئی کاربردی و ثمربخش در زندگی روزمره مردم اهمیت پیدا کرده¬اند. این پژوهش در نظر د...

full text

Degenerate Four Wave Mixing in Photonic Crystal Fibers

In this study, Four Wave Mixing (FWM) characteristics in photonic crystal fibers are investigated. The effect of channel spacing, phase mismatching, and fiber length on FWM efficiency have been studied. The variation of idler frequency which obtained by this technique with pumping and signal wavelengths has been discussed. The effect of fiber dispersion has been taken into account; we obtain th...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جامعه پژوهی فرهنگی

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2383-0468

volume 3

issue 1 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023